Trafo Gücü Nasıl Hesaplanır? Trafo Gücü Seçimi
Elektrik enerjisi üretildiği noktalardan genellikle doğru akım (DC) vasıtasıyla kullanıcıya ulaştırılır. Ulaşım noktasında ise kullanıcıya aktarılması için trafo üzerinden geçiş gerçekleştirirken, alternatif akıma dönüşüm gerçekleştirir ve sonrasında voltaj düşüşü ile kullanıcıya ulaşır. Bu noktada trafolar gerilim değişmesi noktasında güç sabitliği sağlarken, alternatif akım frekansında güç değişimi yapmadan gerilim ve akımı düşürerek veya arttırarak elektriği kullanır hale getirirler.
Trafolar bugün şehirlerde elektrik şebekesi üzerinden gelen elektrik enerjisi kullanıcıya aktarılmadan önce, sanayi tesislerinde, kurumlarda, büyük işletmeler ve yapılarda özellikle güvenlik ve dönüşüm açısından kullanılan sistemlerdir. Bir trafo sisteminde de doğru akım (DC) ile üretilen elektrik enerjisi önemli bir nokta oluşturmayıp, trafo alternatif akım (AC) sistemi ile çalışan bir yapıya sahiptir. Bu açıdan da güç sabit kalacağı için önceden trafonun gücünün doğru şekilde hesaplanması büyük önem arz eder.
Trafo Gücü Nasıl Hesaplanır?
Sistematik olarak trafo gücü hesaplama için öncelikle binanın yani yapının kurulu gücü gözden geçirilerek, kurulu güç ve eş zamanlılık kat sayısının çarpımı ile talep edilen güç ortaya çıkarılır. Sonrasında trafo gücü için ise talep edilen güç ile cosQ değerinin çarpılması gerekir.
Güç hesaplama işlemlerinde çok fazla teferruata girmeden katsayılar göz önünde bulundurularak işlem sonucu elde etmek mümkündür. Örneğin; kuru tip trafolarda daima %50 aşırı yükleme yapılabilse de bugün bu tip trafolar neredeyse hiçbir kurum tarafından tercih edilmemektedir. Güç hesaplamada katsayılar ise belirli bir düzene sahip olmayıp, garanti oluşturabilmek açısından kısmen yüksek alınması mümkün olmaktadır. Genellikle de tesislerde kompanzasyon sistemi de kurulma ihtiyacı bulunacağı için cosQ (güç üçgeni çerçevesinde akım ve gerilim arasında bulunan açı yani güç faktörü açısı) 0,99 gibi bir rakam ile kullanılabilir.
Elektrik projelerinde trafo bulunması durumunda kompanzasyon önemli bir gereklilik oluştururken, trafo gücü hesaplamaları yapılırken de farklı değerlerde sabit bir kompanzasyon tercih edilir. Çoğu zaman dağıtım şirketleri bölgelerinde trafo kapasitesini göz önünde bulundurarak enerji dağıtımı gerçekleştirirken, yüksek doluluk oranı bulunan bölgelerde dağıtım şirketi sizden bizzat kurumunuz için trafo kurulumu yapılmasını dahi talep edebilmektedir.
Trafo gücü hesaplaması tesis projeleri hazırlanırken gerçekleştirilir ve en temel hesaplamalar arasında yer alır. Kurulu güç göz önünde tutularak yapılan hesaplamada elde edilmesi istenilen en önemli sonuç ise talep gücüdür. Bu neden ile eş zamanlılık katsayısı ile kurulu güç çarpımı yapılarak, trafo gücü sonucu elde edilir. Eş zamanlılık katsayısı her noktada değişen bir değere sahip olurken, genellikle sanayi tesislerinde ve endüstriyel yapılarda 0,9 olarak kullanımı çok yaygındır.
Trafo Gücü Seçimi Nasıl Yapılmalıdır?
Elektrik projelerinde yükün tahmin edilmesi ve tayin edilmesi yani belirlenmesi en önemli aşamalardan birisidir. Çünkü buna bağlı olarak tüketimin tahmin edilmesi mümkün olurken, belirli bir hesaplama sonucunda tüketime bağlı olarak da doğru trafo gücü hesaplanarak trafo seçimi yapılabilir.
Projelerde trafo seçimi gerçekleştirilirken iletken tercihleri ve buna bağlı olarak hesaplamalar sağlanmaktadır. Özellikle şebeke hesaplamalarında yayılı yük ve güç yoğunluğu tarzında kavramlar kullanılır. Zira alçak gerilim şebekelerinde şebekenin 1 m oranına karşılık yayılı yük güç yoğunluğu olarak adlandırılır. J olarak gösterilen bu değer W/m ile ölçülür. Bu sayede gerilim düşümü hesabı gerçekleştirilerek alçak gerilim iletken kesitleri bulunabilmektedir.
Sanayi tesisleri veya yaşam alanlarında kişi başına veya kullanılan sistemler başına güç yoğunluğu hesabı sağlandıktan sonra trafo gücü hesabı gerçekleştirilmesi aşamasına geçiş yapılır. Önemli hususlar olarak trafo gücü hesabı ve belirlemesi yapılırken aşağıdaki ayrıntılara da dikkat edilmesi gerekebilir.
- İlk olarak şehir tesisatlarında her trafo arasında yaklaşık 400 m civarında bir mesafe bulunması sayesinde verimli ve kayıpsız bir enerji kullanımı sağlanabilir.
- Trafo iletkenlerinin tam yük kullanılmasından ziyade %50 yük ile kullanılması sayesinde ilk yatırım bedellerine göre kısa zaman içerisinde geri dönüş elde edilebilir.
- Halihazırda bulunan trafoların güçleri ile yeni kullanılacak trafoların güçleri arasında tutarlılık ile karşılaşılmaması ihtimali bulunurken, değerlerini olabildiğince yakın tutmak önemlidir.
- Trafo gücü hali hazırda bulunan kurulu gücün iki katı olarak seçilebilir. Çünkü ilerleyen vadede trafo daha yüksek bir yük ile çalışmayı sürdürdükçe verim düşüşü, yüksek ısı ve güç kayıpları ile karşılaşmaması için bu nokta önemlidir.
- Trafonun gücü her ne olursa olsun kurulum yerleri özellikle sanayi tesislerinde tesis dışında olmalı ve yönetmeliklere göre bu mesafeler belirlenerek insanların can ve mal güvenliği muhafaza edilmelidir.