Enerji Etüdü Nedir? Nasıl Yapılır?

Enerjinin verimli bir şekilde kullanılması, tasarrufların sağlanabilmesi ve çevrenin korunması bir işletmenin temel sorumlulukları arasında yer almaktadır. Sürdürülebilir bir sistemin ortaya koyulabilmesi ve bu çevresel sorumlulukların alınabilmesi açısından da enerji verimliliği çok önemli bir kavramdır. Bir işletmede veya bir tesiste enerji verimliliği elde edilebilmesi açısından da enerji etüdü çok kapsamlı bir faaliyet olarak büyük avantajlar sağlayabilmektedir. 

Enerji Etüdü Nedir?

Tesis, işletme veya yapılarda fayda sağlanan tüm enerji kaynaklarının belirli bir ölçüm işleminden geçirilmesi ve bu sayede bir bilgi elde edilerek analizler sağlanması süreci, günümüzde enerji etüdü olarak adlandırılır. Temel çerçevede etüt çalışmaları ile birlikte elde edilen analiz, bir yapıdaki verimsiz ekipman problemlerini, hangi süreçlerde enerjinin yoğun olduğunu, nerelerde kayıp-kaçak bulunduğunu ve nasıl bir tasarruf sağlanabileceğini tespit eder. 

Enerjinin yani temel olarak elektrik enerjisinin kullanıldığı her yerde enerji kayıpları, verimliliği düşüren faktörler, yoğun enerji kullanımı nedeni ile artan maliyetler gibi birçok faktör ile karşılaşılabilir. Üstelik enerji kaynağı olarak ne kullanılırsa kullanırsın ve enerji hangi noktadan tedarik edilirse edilsin aynı yapı ile karşılaşmak mümkündür. Enerji etüdü ise bu faktörlerin tümünü göz önünde bulundurarak; bir yapıda hem ekonomik hem de çevresel anlamda önemli bir yere sahiptir. Etüt ile birlikte bir işletme, tesis, kurum veya yapıda aşağıda sayılabilecek avantajlar elde edilebilir. 

• Verimli enerji kullanımı sağlanacak yöntemlerin belirlenmesi ile sera gazı emisyonu düşürülerek, karbon ayak izini küçültme fırsatı elde edilir. 
• Hangi sektörde bulunursanız bulunun iyi bir etüt çalışması, enerji kullanım maliyetlerinizi düşürmeyi sağlar ve pazar rekabetinde size güç sağlar.
• İyi bir enerji etüdü çalışması gereksiz olarak tüketilen enerjiyi tespit ederken, faturalarda maliyet düşüşü imkanı oluşturur. 
• Enerji verimliliği için oluşturulan kanun ve birçok değişen yönetmelik çerçevesinde etüt yaptırılması zorunlu olduğu için yasalara uyum fırsatı elde edilir. 
• Tesisler ve işletmelerde üretim kalitesinin artması, çalışma veriminde artış ve arıza ihtimallerini düşürme gibi fırsatlar elde edilir. 

Enerji Etüdü Nasıl Yapılır? 

Profesyonel ve yetkili bir firma tarafından uygulanan enerji etüdü hizmeti; ön çalışmalar, ölçümler, analiz, raporlama, uygulama ve uygulamanın takip edilmesi aşamaları ile gerçekleştirilir. Yapılar, işletmeler ve tesislerde maliyetleri düşürerek daha verimli ve çevreye duyarlı bir çalışma oluşturmak için enerji giderlerini düşürecek şekilde kapsamlı bir program yürütülür. 

Bir işletme veya tesis içerisinde enerjinin ne kadar tüketildiğini ve bu tüketimin hangi süreçte sağlandığını analiz ederek daha iyi bir süreç oluşturmak için optimizasyon oluşturan etüt, genellikle uzman kişiler ve mühendisler tarafından uygulanır. Hatta bu uygulamayı yapabilecek kişilerin etüt proje sertifikası almış mühendisler ya da enerji uzmanları olması gerekir. Uygulama bazı ülkelerde mecburiyet haline getirilmiş olmak ile birlikte Enerji Verimliliği Kanunu çerçevesinde yıl içerisinde belirli bir kademenin üzerinde enerji tüketen endüstriyel tesisler gibi yapılarda ülkemizde de zorunluluktur. 

Enerji etüdü temel olarak elektrik enerjisi baz alındığında bugün fabrika ve sanayi tesisleri gibi endüstriyel yapılarda, soğutma ya da aydınlatma gibi sistemler kullanılan binalarda ve alışveriş merkezleri veya oteller gibi enerji tüketimi gerçekleştiren tesislerde uygulanabilir. Hangi noktada olursa olsun uygulamanın belirli aşamaları takip ederek tamamlanması gerekir. Öncelikle uygulama yapılacak yapıda ön etüt ile yapının türü, enerji maliyetleri ve ihtiyacı gibi bilgiler temin edilir. Sonrasında elektrik enerjisi temini gerçekleştirilen kaynaklarda değişen teknikler ile ölçümler yapılır. 

Ölçümler ve mevcut bilgiler ışığında etüt çalışmasının veri analizi aşamasına geçiş yapılmaktadır. Çünkü ölçüm sonuçları verileri ortaya koyarken, bu verilerin analizi ile birlikte hangi noktalarda kayıp-kaçak ya da problem olduğu ve hangi noktalarda iyileştirmeler yapılması gerektiği tespit edilebilir. Elde edilen net sonuçlar tasarruf oluşturulabilmek ve daha iyi bir enerji verimliliği oluşturmak için atılabilecek adımlar ile bir rapora dönüştürülür. Raporun bir proje halinde uygulanması ve sonrasında takibi ile birlikte de etüt aranılan faydayı ortaya koyar. 

Enerji etüdü çalışmalarında en önemli noktalardan birisi, ön etüt ile birlikte yapılan keşif çalışmalarıdır. Çünkü enerjinin ne kadar kullanıldığı, nerede daha fazla kullanıldığı ve neler yapılabileceği gibi tüm ayrıntılar gözden geçirilir. Ayrıca termal kameralar ile yapılan ölçümler, yalıtım kontrolleri ve çevre kontrolleri tüm ayrıntıları elde etmeyi sağlar. Profesyonel ve çok dikkatli bir şekilde yapılan çalışmalar ise iyi bir rapor ile en iyi optimizasyon adımlarının atılması için avantaj sağlar. 

Enerji Etüdü Yaptıran İşletmelerde Devlet Teşvikleri

Türkiye’de enerji verimliliği projelerine yönelik çeşitli devlet teşvikleri bulunmaktadır. Enerji etüdü yaptıran işletmeler, bu teşviklerden yararlanarak maliyetlerini daha da düşürebilirler.

1.     Enerji Verimliliği Kanunu Kapsamındaki Teşvikler

Enerji Verimliliği Kanunu, enerji tasarrufunu teşvik etmek amacıyla çeşitli destekler sunmaktadır. Enerji etüdü yaptıran işletmeler, bu kanun çerçevesinde enerji verimliliği projelerine hibe, vergi indirimi veya kredi desteği alabilirler.

Bu teşviklerden yararlanabilmek için işletmelerin belirli şartları karşılaması gerekmektedir:

• Başvuru Şartları: Enerji etüdü raporuna sahip olmak ve enerji verimliliği yatırımları için projelerin onaylanması gereklidir. Projelerin yürürlüğe girmesi ve raporlanması aşamasında Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından belirlenen kriterler esas alınır.
• Hibe ve Kredi Destekleri: Enerji verimliliği yatırımları için geri ödemesiz hibe ve düşük faizli kredi destekleri sağlanmaktadır. Bu teşvikler, proje maliyetlerinin %30’una kadar karşılanabilir.
• Vergi İndirimleri: Enerji verimliliği projelerine yönelik yatırımların bir kısmı vergi indirimleriyle desteklenir. Proje kapsamında yapılan harcamalar, işletme giderlerinden düşülebilir.

Bu teşviklerden yararlanmak için işletmelerin Enerji Verimliliği Danışmanlık (EVD) firmalarından destek alarak projelerini oluşturması ve başvurularını zamanında yapması gerekmektedir.

2.     KOSGEB Yeşil Dönüşüm Destekleri

Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı (KOSGEB), yeşil dönüşüm projeleri için özel teşvikler sunmaktadır. Enerji verimliliği projeleri de bu kapsamda desteklenmektedir. İşletmeler, enerji etüdü sonucunda elde edilen veriler doğrultusunda bu projelere başvurabilir ve devlet desteği alabilirler. Bu teşvikler, özellikle KOBİ’ler için büyük bir fırsat sunmaktadır. 

İşletmelerin bu teşviklerden yararlanabilmesi için aşağıdaki koşulları yerine getirmesi gerekmektedir:

• Başvuru Şartları: KOSGEB veri tabanına kayıtlı olmak ve yeşil dönüşüm projeleri için belirlenen minimum yatırım kriterlerini sağlamak gerekmektedir.
• Proje Onayı: KOSGEB’in belirlediği yeşil dönüşüm kriterlerine uygun projeler hazırlanmalıdır. Bu projeler, enerji verimliliği sağlamak, karbon emisyonlarını azaltmak ve sürdürülebilir enerji kaynaklarını kullanmak üzerine olmalıdır.
• Destek Miktarı: KOSGEB tarafından onaylanan projeler, %50’ye varan geri ödemesiz hibe ile desteklenir. Ayrıca, düşük faizli uzun vadeli kredi seçenekleri de mevcuttur.

Başvuru yaparken, detaylı bir enerji etüdü raporu ve proje planı sunulması gerekmektedir. Drita Mühendislik , işletmelere bu süreçte danışmanlık hizmeti sunarak projelerin onay almasını sağlamaktadır.

3.     EVD Firmaları Aracılığıyla Teşvik Başvuruları

Enerji Verimliliği Danışmanlık Şirketleri (EVD), enerji etüdü raporlarını hazırlayarak teşvik başvurularını gerçekleştirmekte ve işletmelere enerji verimliliği projelerinde yol göstermektedir. Drita Mühendislik , müşterilerine EVD danışmanlığı da sağlayarak teşviklerden en iyi şekilde yararlanmalarını sağlar.

EVD firmaları aracılığıyla teşvik başvurusunda bulunmak için aşağıdaki aşamalar takip edilir:

• Enerji Etüdü Raporu Hazırlanması: İlk adım, EVD firması tarafından enerji etüdü raporunun hazırlanmasıdır. Bu rapor, işletmenin enerji tüketimini detaylı bir şekilde analiz eder ve enerji tasarrufu sağlayacak alanları belirler.
• Proje Planı Oluşturma: Enerji etüdü sonuçlarına dayanarak, enerji verimliliği projesi oluşturulur. Bu proje, devlet teşviklerinden yararlanmak amacıyla ilgili kurumlara sunulacak temel belgeyi oluşturur.
• Teşvik Başvurusu: EVD firması, devlet teşvik başvurularını gerçekleştirir ve işletmenin enerji verimliliği projelerine finansman sağlar.

EVD firmalarının bu süreçteki rolü, enerji verimliliği teşviklerinden en iyi şekilde yararlanılmasını sağlamaktır. Drita Mühendislik , işletmelere bu süreçte EVD danışmanlık hizmeti sunarak projelerin teşviklerden yararlanmasını garanti altına almaktadır.

Yatırım Teşvik Belgeleri

• Başvuru Süreci: Yatırım teşvik belgesi alabilmek için ilgili devlet kurumlarına başvuru yapılmalıdır. Enerji verimliliği projeleri için başvuru sürecinde detaylı bir enerji etüdü raporu ve proje planı sunulmalıdır.
• Teşvik Unsurları: Yatırım teşvik belgesi kapsamında KDV istisnası, gümrük vergisi muafiyeti, vergi indirimi, sigorta primi işveren hissesi desteği gibi teşviklerden yararlanılabilir.

Bu teşviklerden yararlanmak, işletmelerin enerji verimliliği projelerini hayata geçirirken maliyetlerini minimize etmelerine yardımcı olur.

Enerji Etüdü Yaptırmanın Zorunluluğu ve Ceza Durumları

Enerji etüdü, Türkiye’de belirli kriterlere sahip işletmeler için yasal bir zorunluluktur. 50,000 m² üzerindeki ticari binalar ve yıllık enerji tüketimi 1,000 ton eşdeğer petrol (TEP) üzerinde olan işletmeler, enerji etüdü yaptırmakla yükümlüdür. Bu gereklilik, 2007 tarihli Enerji Verimliliği Kanunu kapsamında düzenlenmektedir.

Kimler Enerji Etüdü Yaptırmak Zorundadır?

Enerji etüdü, genellikle enerji tüketiminin yüksek olduğu ticari ve sanayi binaları için zorunlu tutulmaktadır. Buna göre enerji tüketim düzeyi şu kriterlere dayanmaktadır:

• Sanayi Tesisleri: Yıllık enerji tüketimi 1,000 ton eşdeğer petrol (TEP) üzerinde olan tesisler.
• Binalar: 20,000 m² ve üzeri hizmet binaları ya da yıllık toplam enerji tüketimi 500 TEP üzerinde olan ticari binalar.

Bu zorunluluk, hem büyük ölçekli enerji tüketimlerini kontrol altında tutmayı hem de enerji verimliliğini artırarak işletmelere uzun vadede maliyet avantajı sağlamayı amaçlamaktadır.

Zorunlu Etüd Yaptırmayan İşletmelere Uygulanan Cezalar

Enerji etüdü yaptırmayan işletmeler ve tesisler için ciddi yaptırımlar uygulanmaktadır. 2007 tarihli Enerji Verimliliği Kanunu’na göre enerji etüdü yükümlülüğünü yerine getirmeyen işletmeler için şu cezalar geçerlidir:

1. Para Cezaları: Enerji etüdü yaptırmayan işletmelere 2023 yılı itibarıyla, 18,000 TL ile 500,000 TL arasında değişen para cezaları uygulanabilmektedir. Bu cezalar, enerji tüketim düzeyine ve bina büyüklüğüne göre farklılık gösterir.
2. Faaliyet Durdurma: Enerji tüketimi çok yüksek olan ve sürekli enerji verimliliği ihlali yapan tesislerde, faaliyetin geçici olarak durdurulması söz konusu olabilir.
3. Ek Denetim Masrafları: Etüd zorunluluğunu yerine getirmeyen işletmeler, ek olarak enerji denetimleri için ödeme yapmak zorunda kalabilir. Enerji verimliliği denetimlerinde eksiklik tespit edilen işletmelere, bu denetimlerin maliyeti işletmelere fatura edilebilir.

Enerji Etüdü Zorunluluğunun İşletmeler İçin Önemi

Enerji etüdü, yalnızca yasal bir yükümlülük değil, aynı zamanda işletmelere uzun vadeli avantajlar sunan bir süreçtir. Etüd sayesinde enerji maliyetlerini düşürmek ve sürdürülebilirlik hedeflerine ulaşmak mümkündür. Ayrıca, devlet teşviklerinden faydalanmak için enerji etüdü raporlarına ihtiyaç duyulmaktadır. Bu nedenle, işletmeler hem cezai yaptırımlardan kaçınmak hem de teşviklerden yararlanmak için düzenli olarak enerji etüdü yaptırmak zorundadır.

Enerji etüdü, işletmelerin enerji maliyetlerini düşürmesine, çevreye duyarlı bir yaklaşım sergilemesine ve devlet teşviklerinden yararlanarak rekabet avantajı elde etmesine olanak tanır. Drita Mühendislik , enerji verimliliği konusundaki uzmanlığıyla işletmelere enerji etüdü hizmeti sunarak daha verimli ve sürdürülebilir bir gelecek inşa etmelerine yardımcı olmaktadır.